تغیر مسیر یافته از - کیفیت نفسانی
زمان تقریبی مطالعه: 2 دقیقه
 

کیف نفسانی





کیف نفسانی، یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به‌معنای کیفیت حاصل در نفس است.


۱ - اقسام کیف



برای کیف در تقسیم اولیه چهار قسم ذکر کرده‌اند:
۱. کیفیات محسوسه؛
۲. کیفیات نفسانیه؛
۳. کیفیات مختص به کمیات؛
۴. کیفیات استعدادی.

۲ - توضیح اصطلاح



کیفیات نفسانی، عبارتند از کیفیاتی که در نفس حاصل می‌شوند، مانند غم و شادی و شرم و حلم و غضب و دوستی و مانند آن. از میان جماد و نبات و حیوان، کیف نفسانی به قسم اخیر اختصاص دارد. بنابراین این قسم کیف را هم به نفس نسبت می‌دهند و هم به جسم اما از این حیث که دارای نفس است.
[۱] ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۲، ص۱۷۲.


۳ - اقسام کیف نفسانی



کیف نفسانی به لحاظ ثبات و رسوخ، و عدم ثبات بر دو قسم است:
۱. ملکه: کیف بطیء الزوال مثل غضب شخص عصبانی مزاج و حسد حسود و شجاعت شجاع؛
۲. حال: کیف سریع الزوال مثل غضب شخص حلیم. تباین میان حال و ملکه، به امر عارضی است نه ذاتی. حال، آن هیاتی است که عارض شده و هنوز راسخ نشده است، و وقتی راسخ گردید ملکه نامیده می‌شود. پس نسبت این دو مثل نسبت طفل است و مرد.
[۴] ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، ص۳۱.
[۶] ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۱، ص۶۶.
[۷] مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۶۴-۶۶.
[۸] ابوحامد غزالی، محمد بن محمد، معیار العلم في فن المنطق، ص۲۹۹-۳۰۰.
[۹] خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۱۴۵.
[۱۰] گرامی، محمدعلی، منطق مقارن، ص۷۲.


۴ - مستندات مقاله



در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• گرامی، محمدعلی، منطق مقارن.
• خوانساری، محمد، منطق صوری.
• ابوحامد غزالی، محمد بن محمد، معيار العلم في فن المنطق.
• ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق).
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة.    
• ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل.
علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.    
خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.    

۵ - پانویس


 
۱. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۲، ص۱۷۲.
۲. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة، ص۱۵۵.    
۳. خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۴۲-۴۶.    
۴. ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، ص۳۱.
۵. علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۲۸.    
۶. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۱، ص۶۶.
۷. مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۶۴-۶۶.
۸. ابوحامد غزالی، محمد بن محمد، معیار العلم في فن المنطق، ص۲۹۹-۳۰۰.
۹. خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۱۴۵.
۱۰. گرامی، محمدعلی، منطق مقارن، ص۷۲.


۶ - منبع



پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «کیف نفسانی»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۴/۷.    



آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.